La dimenjada del 3 de setembre passat, se debanèt, al Cap d'Agde, l'Acampament Internacional Motociclist Annadièr. Tre lo divendres Primièr de setembre, comencèron d'arribar a braves paquets los participants a aquel acamp mai o mens petaradejant que s'enavan campejar o bivoacquejar en çò del vilatge naturista. Lo disabte e lo dimenge lo recampament de totes aqueles espleches totes treslusents de totes sos cròms embandierats de drapèus de totes païses e mai d'Occitania, se perseguiguèt dins l'Iscla dels Lésers duscas a i embarrar mai de 3500 espleches de totas marcas mas, mai que mai, d'aquelas maquinas americanas bèlas (dins los dos senses del mot) e potentas, immortalisadas per la Brigitte Bardot, es de dire las Harley-Davidson. Una fola innombrabla los remirava d'un uèlh mai o mens coneisseire mas totjorn admiratiu.
S'i vegèt tanben de squads, utisses de quatre ròdas que son pas d'automobilas mas que corrison dins los ermasses e de crails (garantissi pas l'ortografia) que son de menas de tricicles potentament motorisats e a la carossariás fantasierosas. Ne vegèri un d'aqueles triciles carroçat en fòrma de carri pels mòrts amb un ataüc pausat dessus e una lampesa a cada canton. Una còla de menaires de "Velosolex", recòrd d'un temps ara passat mas que ne menèt mai d'un a la motò, faguèt tanben son aparicion.
L'espectacle èra per carrièras e suls aparcaments de l'Iscla que fòrces menaires (pr'aquò pas tant de joves coma de madurs, la pecunha ven pas avant l'ora) borruts, barbuts, coja-pelats o autres e totes encasquetats, èran vestits plan divèrsament, la fantasiá dins los vestits de cuèr estant plan sovent de mesa dins aqueles recampaments. N'avèm vistes, de caval sus sas motos, vestits de Mosquetaris ; los comptèri pas e sabi pas s'èran los tres o los quatre... D'autres, se se pòt dire coma aquò, èran de polidas femnòtas que qualque còp sos costums, a la susfacia corregida, devián pas costar fòrçes euròs.
Per acabar, coma cada an, venguèt l'evesque auxiliar de Montpelhièr, Monsenhor Azema. Lo rector de la glèisa Sant Benezet del Cap d'Agde, arribèt en auba, estòla e aspersor, cavalcant una mòtò sul sèti de darrièr per benesir totas aquesta maquinas totas plan alinhadas suls aparcaments.
Puèi, tot l'acampament se demesiguèt e cadun se'n tornèt en çò seu que l'endeman èra jorn e pas fèsta.
Augurem a totes aqueles motociclistas, los que creson en Dieu tant coma los qu'i creson pas, qu'aquela benediccion los protegisse, al mens duscas a l'an que ven per un novèl acamp jol solelh agatenc.
Lo Gardian
Retorn a l'ensenhador
Dins lo mesadièr provençal Aquò d'Aquí, N°196 de Julh/Agost a paregut, sens cap de signatura e en francés, un article que vos'n anan faire aprofeitar. Podem l'aplicar, sens gaireben ne tirar res, al nòstre ròdol d'entre Òrb e Vidorle. Titolat «La "a" o la "ò" per l'intercompreneson», lo vaquí.
A còr valent, res d'impossible. Los aimadors de la "o" juraràn que l'ortografia mistralenca a tot per respondre a las exigéncias dels projecte romanic e existisson, sens dobte, d'arguments per apevar sa posicion. Onèstament, çaquelà, sembla que l'ortografia classica siá melhor plaçada per faire dintrar la lenga d'òc dins aquela sedusenta utòpia.
S'es vertadièr que lo rodanian mistralisat pausa pas tròp problèmas a la notacion romanilhenca, suffís de perdre pas de vista la linha blava de las Alpilhas per que las difficultats començen. Ja, Nissa e Barcelona, amb son obstinacion de sèrvar la "a" atòna, del feminin e de la tresena persona aroinan son sistèm d'accentuacion. Que de marcas tant importantas qu'aquelas del plural dels noms, de la consonanta finala indici de la derivacion, de la segonda persona dal plural, de l'infinitiu e del pariticipi sián notada a l'agrat dels diferents dialèctes al dedins mème de nòstra region administrativa, sens quitament parlar de l'ensemble occitan, donan de la lenga un image grafic d'una tala incertitud que n'en compromet tot apròchi sintetic a l'escrich, aquí ont los atots de l'oral jògan pas per facilitar la comunicacion.
La causida de la "o" per marcar l'evolucion de la "a" cap a un son indeterminat en posicion non accentuada que afècta, a de grases divèrses, lo portugués, lo gallician, lo catalan, a la fin o tanben, al dedins dels mots, es una causida que singularisariá l'occitan del biais lo mai curiós entre las lengas neo-latinas, qu'an totas servat la "a", que lo prononcen "a" coma l'italian o l'espanhòl o que lo prononcen a la barcelonesa. Lo mantèn de la grafia lh e nh nos integra dins lo vast ensemble lusitanian, tant important per la populacion coma l'ensemble castilhan, alara qu'endacòm mai las grafias d'aqueles sons demòran escampilhadas.
Se pòt evidentament adoptar l'idèa que la lenga d'òc existís pas e qu'a sa plaça formiguejan una infinitat de languetas, bigordan, gascon de la granda Landa, margeridian, valentinés, bas cevenòl, marselhés, tolonés, vesubian... Òm seriá alara, siá constrenchs de las mestrejar totas, siá de s'embarrar de faiçon autista dins l'una d'entre elas. De forsenats voldrián impausar aquela vesaniá que l'abat Gregoire i aviá reculat davant.
Se l'òm vòl que la lenga d'Òc siá pas polverisada entre las lengas romanas a fòrt potencial de locutors, cal que s'apiège sus la consciéncia de son unitat e un image de coëréncia garantida per son naut grà d'intercompreneson interna. Una ortografia que tend cap a la fonetica, se compromet pas la coëréncia d'una lenga oficiala fondada sus un sol dialècte coma l'italian o lo castilhan, es, al contre, un andicap pesuc per una lenga naturala pluridialectala coma l'occitan qu'i fa mestièr d'anar lo mai luènh possible dins l'unitat grafica per tant qu'altèra pas la realitat de la lenga orala. Equilibri malaisit, que lo sistèm de grafia classica realisa, sens dobte, lo melhor a condicion de la considerar coma una proposicion sopla e evolutiva, e non pas de la corrompre per un academism regde coma, ailas, fòrces esperits formatats per lo rotlèu compressor francés tendan de lo faire
Retorn a l'ensenhador
Aital, un còp èra, fasiá una cançon que vos'n disi pas la seguida coneguda. En mai va e en mai París es mai París que jamai amb sos embolhs, son rambalh, son aire trebolh e pudent e son mal viure grandissants. Nos a paregut bon de metre en parallèl lo vejaire cap a la capitala exagonala de dos editorialists occitans de doas epocas diferentas, vòli dire L'Escotaire, d'una part, e lo Robèrt Martí, quora èra president del'IEO, de l'autra. Vaquí:
Lo metrò de París
Quau es pas dintrat dins un vagon d'aquel camin de fèr de las taupas e de las estrúcias a res qu'una manièra de se representar lo plaser qu'òm i atròba sus lo còp de mièg-jorn o de sèt oras dau vèspre. Anatz en cò d'un charcutièr un jorn que fai de saussissa. Regardatz-lo quand fai son trissadís de gras e de magre, quand i espolsa dessús de pebre e de sau, quand met dins l'embut a gròs canon tota aquela besonha e que puòi quicha per la faire intrar dins la tripa. E ben, lo metrò es una tripa ont, a luòga de carn de pòrc, bregan de carn de crestian e puòi quicha que quicharàs ! I a seissanta sèt plaças per veitura, cent cinquanta bèstías umanas se i encafornan, se i quichan talament que d'arencadas mòrtas se revoltariàn. Aquí la fraternitat republicana es pas pus una messòrga, sètz aplatits los uns contra los autres. Partejatz en fraires las bonas e las marridas odors ; vos carratz sus la panolha d'un vesin bodenfle coma sus un coissin capitonat, mas per la paga, la dameta qu'es davant vos, vos escarraunha las gautas amb sa mièja dotzena d'espinglas de capèl, e, de fes, de monsurs besuquets qu'an las mans moflas paupejan vòstras pòchas per vos aleugerir de vòstre pòrtamoneda.
Lo primièr còp que me i metèron, repoteguère e rondinère e reneguère sens m'arrestar de l'intrada a la sortida, per la pus granda jòia de mon cambarada Lobet qu'o avià fach esprès e que ne prenguèt per sos sièis sòus ! Lo segond còp parlave solet, coma un nèci, a las cigalas, a las angròlas, a las amoras, a las sòrbas, a las còrnhas, als euses, a las pinedas, a las vinhas, a tot çò que viu au solelh, per lo solelh ; i disiài : «De qué pensatz d'aquelas mecanicas, d'aqueles josterrens, d'aquelas foliás d'anar lèu, d'aqueles tresfoliments ? ». Degun me respondèt pas, mas auriàn pogut me respondre : « Taisa-te, siàs caluc, avèm pas res a te respondre, aviás res qu'a demorar amb nosautres au solelh ». La tresena fes n'aviái pres l'abitud e ensagère de legir lo jornal. Pecaire, pecaire ! Ere a mitat aprivadat.
l'Escotaire.
Requiem per Enric
Grand amator de femnas e d'alcòls, Enric de Tolosa-Lautrec-Montfa, aquel pintor dels bordèls qu'anonciava ja dins son art Matisse e Picasso, faguèt una òbra tan pauc reconeguda en son temps que, a sa mòrt, París ne'n volguèt pas, e que la màger part de sas telas, afichas e cartons finiguèron dins sa vila d'origina : Albi. Aquí, Jeanne Avril e la Goulue acabèron per trobar refugi dins lo palais de la Berbia, es a dire l'anciana residéncia dels avesques d'Albi, còsta la catedrala. Mas lo temps sanctifica tot, e l'ombra de la catedrala foguèt benastruga a l'òbra de nòstre " Enric lo Polit " coma lo sonavan quand èra pichon (vòli dire jove, que pichon o demorèt sa vida entièra!).
Es aital que las filhassas del bordèl de la carrièra dels Molins dintrèron dins l'istòria, jos la proteccion de la fortalesa inquisitoriala, dins los salons de l'Avescat, butadas per un alcolic cuèissacort, eiretièr d'aqueles Comtes de Tolosa que tant patiguèron de la crosada contra los Albigeses. A sèt cents ans de distància, dins la meteissa vila, ironia de la destinada!
Robèrt Martí
(de seguir)
Retorn a l'ensenhador
Aqueste mes vos donam de poèmas que recebèron de Tresens Prèmis e de Mencions Especialas als Concors de Poësias en Lenga d'Òc del Rectorat de l'Academia dels Licèus, Collègis e Escòlas. Aital se clavara la publicacion a l'encòp del Palmarés e de las òbras. Esperam que se tornarà faire aquesta annada escolara per contunhar de donar lo gost dels mots e de l'escritura de la lenga als nòstres dròlles.
Tresen Prèmi Collègi
Lo palun
Ròse es la color dau becarut,
deis aucèus dins la mar,
deis buòus de Camarga.
Jaune es la color dau lemon,
dei flors per la montanha,
dau sable dins la mar.
Roge es la color dau còr
Deis animaus dins la palun,
dau chivau de Camarga.
Verda es la sèrra,
la cabra dins l'estanh,
l'aiga dins la val.
Elodia Cazalet,
Col.. J. Curie Aigasmòrtas.
Tresen Prèmi Escòlas ensanhament bilingue
Planetas
Pluton siás fòrça
Luènh
A mai de dètz mila quilomètres
Neptun e ton païsatge
Et Saturn, vos aimi plan
Totas sètz de planetas fòrça polidas
A ! Quin bonur de vos gaitar
Solet
Lèo Subias,
Calandreta de Narbona, CM1
Mencions Especialas Licèu
La darrièra vinha
Soi vièlha,
Soi trista
Que soi la darrièra.
La vesina de drecha,
Fa d'ans que moriguèt
E la d'esquèrra,
Lo vinhairon la desrabèt.
Darrièr ieu,
I a un ostal
E davant ieu, i a la rota
Que passa
E degun m'agacha pas.
Sandi Cavaillès,
licèu Clémenceau.
Mila vinhas
De l'òme a la vinha
Lo còr se pren als liames de la vinha
Sèm totes d'aquesta tèrra
Parlam d'una tèrra de Poësia,
Parlam d'una tèrra qu'existís pas,
Parlam de vinhas e d'autras tèrras.
T'aimi, país de mila vinhas,
Quitament se semblas nud.
T'aimi, país de mila vinhas,
E mai sembles vendut.
Claire Pain,
licèu Pompidou, Castelnau.
Mencions Especialas Collègi
Païsatge de caça.
Mon paire e ieu
a la caça
dins la montanha de Labelh.
L'ivèrn fresc e gelat
luènh de la vila.
Un pichòt vilatge
lo rajal de la font
Jos la tafa de la nèu.
Christofer Krol,
Collègi J. Vallot Lodeva.
Paìsage
Platèu d'una montanha,
Animal que corrís,
Ivèrn frej,
Solelh que lepa las planas
Auba que s'i miralha
Trocha que remonta lo corrent,
Gelada que pren las montanhas
Estiu calorós
Akim Ouaoui,
col. M. Pierrel, Marvejòls
Mencions especiala
Escòlas ensanhament bilingue
Païsatge en fèsta
La nívol vòla, s'envòla
Se deguisa en cagaròla
La cavala sortís de l'ostal
Se masca en Carnaval
L'arbre se carga de colors
Sembla un petaçon.
Samia Bendif,
Mende, CP
Païsatge raubat.
La sèrp coma una sirèna siula
per espaurugar los caçaires.
La flor inquieta s'amaga
per alunhar los caminaires.
La chòta dins la nuèch crida
per espaventar los raubaires.
Los òmes acampan, rasclan,
los païsatges rauban.
Nathan Aout
Mende, CP.
Retorn a l'ensenhador
A l'Oustau dau País Marselhés, es estat presentat lo15 de setembre l'òbra voluminosa (750 paginas) de Alessi DELL'UMBRIA qu'es son "Histoire universelle de Marseille de l'an mil à l'an deux mille." Son passats aquí al curbèl d'un vejaire anti-centralista e internacionalista mila ans d'istòria de la vila dins sas determinacions politicas, socialas, culturales e urbanisticas. L'obratge es publicat en cò de Agone, editor marselhés.
Un temps, dins lo Gof de Lion, e tant en Lengadòc coma en Provença, los Piratas e los Corsaris se son donats de vam. Felip Rigaud nos conta dins "Pirates et Corsaires dans les mers de Provence XVème et XVIème siècles –Letras de la costièras" lo sistèm mes en plaça per s'aparar de las raziàs sul ribairés provençal. Nos i porgís de messatges escambiats en lenga nòstra pels servicis de defensa d'aquel temps.
Editat e presentat per Felip Rigaud ISBN 2-7355-0605-3
Se pòt ara legir sus la tèla lo mesadièr provençal " Aquò d'Aquí "en picar :
http://c-oc.org/aquodaqui
La toponimia fa marmanda dins lo monde de l'edicion.
Toponymie du Tarn-et-Garonne, dictionnaire étymologique per Paul Burgan e André Lafon. Associacion Antonin Perbòsc, junh 2006, 387 paginas.
Diccionari toponimic de Nauta Vigena d'Y. Lavalada ed. Lucien Souny.
Los noms de lòcs d'Erau de Frank R. Hamelin 661 paginas e lo Diccionari deus noms de familhas e noms de lòcs deu Mieidia de la França de J. Astor a las Edicions du Beffroi 1284 paginas.
Saume dins lo vent de Sèrgi Bec , es un recuèlh de poèmas escrich dins la grafia dicha mistralenca. Lo trobaretz a las
ISBN 2-914053-35-5
L'aganta soleu, lo segond libre del Danièl Daumas. Un recuèlh de 24 contes recampats dins lo país gavòt. Lo primièr qu'èra Tessons de vida se pòt benlèu encara trobar.
De comandar a las edicions :
Parole 83630 Artignosc-sur-Verdon
www.editions-paroles.net
De F. Gardy, L'exil des origines, renaisssance littéraire et renaissance linguistique en langue d'oc aux XIXème et XXème siècles" a las "Presses universitaires de Bordeaux, coll. Saber, CID 131, Bd St Michel 75005 PARIS
Lo CD de Coriandre titolat La marmita d ' ÒC es totjorn en venda.
Podètz faire escotar los autres en participant al talhièr de cant de Coriandre "Polifonias en Òc e en Francés" bailejat per la Bernardeta Pin.
Lo canton del legeire
Se volètz faire una bèla balada en demorant a vòstre ostal, se volètz remirar una mesenga de còsta e que prenga pas la volada, se volètz seguir los motons sens fatiga, se volètz gaitar los rebats del solelh dins lo canal del Miègjorn...Alara legissètz lo libre « CAMINANT » (ed. CARDABELLE), ont las fotografias de Sylvie Berger e de Georges Souche vos encantaràn los uèlhs.
Mas d'aquel temps legiretz tanben de poèmas que vos encantaràn lo còr e l'èime; de poèmas de Rimbaut d'Orange, de Louise Paulin, de Philippe Gardy, de Jean-Frédéric Brun, de segur de Max Rouquette, e força d'autres, emai des pichons escolans de la Calandreta dau Clapàs.
Se pòt dire qu'aquel « Caminant » es vertadièrament un bèl libre!
ANNY FLAMAND
|
Retorn a l'ensenhador
CROSEM LOS MOTS AMB LO ROGIÈR FABRE.
Solucion del problèma 115
|
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
h |
i |
j |
| 1 |
A |
C |
O |
N |
T |
E |
N |
T |
A |
R |
| 2 |
M |
E |
S |
U |
R |
I |
E |
R |
|
A |
| 3 |
O |
N |
T |
|
A |
R |
|
A |
R |
S |
| 4 |
N |
A |
|
A |
C |
E |
R |
B |
|
T |
| 5 |
T |
|
P |
L |
A |
T |
E |
U |
|
E |
| 6 |
A |
P |
R |
E |
S |
I |
|
C |
A |
L |
| 7 |
I |
R |
O |
S |
|
E |
G |
A |
L |
A |
| 8 |
R |
E |
V |
E |
I |
R |
A |
|
B |
I |
| 9 |
A |
S |
A |
N |
|
A |
L |
B |
A |
R |
| 10 |
R |
A |
S |
C |
A |
S |
S |
O |
S |
A |
Problèma 116
|
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
h |
i |
j |
| 1 |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
| 2 |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
|
. |
. |
| 3 |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
|
. |
. |
. |
| 4 |
. |
. |
. |
. |
|
|
. |
. |
. |
. |
| 5 |
. |
. |
|
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
| 6 |
. |
. |
|
. |
. |
|
. |
. |
. |
. |
| 7 |
. |
. |
. |
. |
. |
|
. |
. |
. |
. |
| 8 |
. |
. |
. |
. |
|
. |
. |
. |
. |
. |
| 9 |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
|
|
. |
. |
| 10 |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
. |
|
. |
Orizontal.- 1.- Contraditas en assolidant que disan pas la vertat.- 2.- Vam, activitat – Cala en fòrma de letra.- 3.- Tot doçamaneta – Me podètz creire se vos assolidi qu'al jorn de uèi, o soi pas encara.- 4.- Un que se preniá son plaser solet - Una amfibiana.- 5.-Mila e cent d'un còp èra – Mostrar quicòm d'un biais precís.- 6.- Grand, es un aujòl del VTT – Es a ieu – Los Romans la disián seuna.- 7.-Se tròban pas a paladas (masc.)– Se pren coma aperitiu, mas per donar d'apetís, es un autre afar.- 8.- Sa val es cara al pòple occitan – Embròcas de carn per la far cosinar davant lo fogal.- 9.- Grandassas en susfacia – Es a el o a ela.-10.- Que vos mudèssetz d'un punt a un autre.
Vertical.- a/ Comptava pel menut.- b/ Exprimiràn per de paraulas o per escrit.- c/ Aital fa l'alh de paura qualitat (se) – Que te faga la barba ? – d/ Es çò qu'arriba, que se produsís (pl.) - e/ Un pas grand – Se vei en plen mitan de la cara – Possedisses.- f/ Invencion d'un certan Nobèl – Aiceste torna sovent dins las faulas de La Fontaine.- g/ Foneticament, vos podètz enanar – Los poètas las cercan ricas e pr'aquò son pas nantidas.- h/ Restituant .- i/ Te vodaràs al vici de t'assodalar amb de vin.- j/ La d'aqueste an amb la de tres ans enrè, comptan per doas.
Retorn a l'ensenhador
